بیوسورفکتانت ها

بیوسورفکتانت ها :

بیوسورفکتانت ها ترکیبات آلی تولید شده توسط میکروارگانیسم ها هستند که دارای دو بخش هیدوفوب(آب گریز) و هیدروفیل(آب دوست) هستند و می توانند کشش سطحی و بین سطحی بین مایعات را کاهش دهند و با تشکیل میکروامولسیون ، هیدروکربن های نامحلول را در خود حل کنند. در ابتدا بیوسورفکتانت ها با انحلال هیدروکربن ها در سال 1960 مورد توجه قرار گرفتند و هر ساله کاربرد های آنها مخصوصا در زمینه های نفتی ، غذایی و دارویی بیشتر توسعه یافت. بیوسورفکتانت ها می توانند جایگزین مناسبی برای سورفکتانت های شیمیایی (sulphate acid esters carboxylates, sulphonates,) باشند و با شناخت ساختمان بیوسورفکتانت ها امکان تولید شیمیایی آنها نیز میسر شده است. مهم ترین ویژگی بیوسورفکتانت ها سمیت پایین و تجزیه پذیری بالای آنها نسبت به سورفکتانت های سنتزی است.  Rhamnolipidsاز Pseudomonas aeruginosa ،surfactin از Bacillus subtilis ، emulsan از Acinetobacter calcoaceticus و sophorolipids  از Candida bombicola نمونه هایی از بیوسورفکتانت ها هستند.

انواع بیوسورفکتانت:

انواع مختلفی بیوسورفکتانت توسط میکروارگانیسم های مختلف تولید می شوند که برخی از آنها عبارتند از:

: Glycolipids بیوسورفکتانت با وزن مولکولی پایین و کربوئیدراتی متصل به یک زنجیره اسید چرب بلند یا اسید چرب هیدورکسیل است و مشهور ترین نوع بیوسورفکتانت محسوب می شود. Rhamnolipids ,  trehalolipids , sophorolipids از معروف ترین گلیکولپید ها هستند.

: Rhamnolipids این نوع گلیکولپید از یک یا دو مولکول رامنوز که به یک یا دو مولکول β-hydroxydecanoic acid  متصل می شود ، تشکیل شده است. باکتریPseudomonas aeruginosa این بیوسورفکتانت را تولید می کند.  Rhamnolipidsنقش مهمی را در پاکسازی آلودگی خاک ایفا می کنند.

: Trehalolipids چندین نوع از ساختمان گلیکولپید Trehalolipids گزارش شده است. جنس هایMycobacterium ، Nocardia ، Corynebacterium از مهمترین تولیدکنندگان این بیوسورفکتانت محسوب می شوند. Trehalolipidsهای تولیدی از میکروارگانیسم های مختلف در اندازه ، ساختار مایکولیک اسید و تعداد اتم های کربن با هم متفاوتند.

: Sophorolipids این گلیکولپید توسط مخمر هایی مثل  Torulopsis bombicola تولید می شود. Sophorolipid ها شامل  قند sophorose و اسید چرب هیدروکسیل هستند که توسط پیوند بتا گلیکوزیدی به هم متصل می شوند. دو نوع Sophorolipid یافت شده است. نوع اسیدیک که در آرایشگری ، ماسک صورت کاربرد داشته و خاصیت ضد شوره و باکتری کشی دارد. نوع لاکتونیک خاصیت آفت کشی داشتهو نسبت به نوع اسیدیک کاربرد تجاری بیشتری دارد.

: Lipopeptides and lipoproteinsلیپید های متصل به اسید چرب هستند. معروفترین  لیپوپپتید های  حلقوی، سورفکتین نامیده می شوند و توسط گونه های باسیلوس تولید می شود. شامل 7 آمینو اسید متصل به گروههای کربوکسیل و هیدروکسیل یک اسید 14 کربنه هستند. لیپوپپتید حلقوی سورفکتین به وسیله گونه باسیلوس سوبتلیس تولید می شود و از قوی ترین بیوسورفکتانت ها محسوب می شود. یکی از مهم ترین ویژگی های سورفکتین توانایی آن در لیز اریتروسیت پستانداران است.

: Lichenysin از نظر ساختاری و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی شبیه به سورفکتین است و توسط گونه Bacillus licheniformis تولید می شود.

اسید های چرب ، فسفو لیپید و بیوسورفکتانت های پلی مریک نمونه های معروفی هستند که توسط باکتری ها و مخمر ها تولید می شوند.