نیپا ویروس

       نیپا‌ویروس از خانواده پارامیکسو ویروس‌ها و جنس هنیا ویروس است. میزبان طبيعي اين ويروس خفاش‌ها هستند. اين ويروس قادر است از انساني به انسان ديگر و يا از حيوانات به انسان‌ها منتقل گردد، لذا جزء بيماري‌هاي مشترك بين انسان و حيوان محسوب مي‌شود. براي اولين بار در سال 1999 اين ويروس هنگام شيوع بيماري فوق در خوكداري‌هاي كشور مالزي تشخيص داده شد و شيوع‌هاي بعدي در كشورهاي بنگلادش و هند به وقوع پيوسته است. ويروس نيپا التهاب مغز و ناراحتي‌هاي تنفسي را به دنبال دارد. هيچ دارو يا واكسني براي درمان عفونت نیپا‌ويروس وجود ندارد. مراقبت حمايتي گسترده با درمان نشانه‌ها، رويكرد اصلي براي مديريت اين عفونت مي‌باشد. ريباوارين ممكن است نشانه‌هاي تهوع، استفراغ و تشنج را تسكين دهد. درمان در اصل بر مديريت تب و نشانه‌هاي عصب شناختي متمركز مي‌باشد. افراد به شدت بيمار بايد بستري شوند و ممكن است نيازمند استفاده از يك دستگاه تهويه باشند. چند نمونه واكسن در مدل‌هاي حيواني حفاظت‌كننده بودند كه عبارت‌اند از: واكسن‌هاي نوترکیب بروز دهنده پروتئين‌هاي F و G ويروس نیپا (NiV) در همسترها علیه ويروس نیپا؛ G و ALVAC-NiV F نوترکیب در خوك عليه ويروس نیپا؛ پروتئين G نوترکیب محلول ويروس هندرا در مقابل هندرا ویروس و نیپا ویروس در گربه‌ها، راسو‌ها، اسب‌ها و ميمون‌هاي سبز آفريقايي؛ واكسنNiV G مبتني بر ويروس سرخك در همسترها و و ميمون‌هاي سبز آفريقايي ها عليه نیپا‌ویروس. پروتئين G نوترکیب محلول ويروس هندرا براي استفاده در اسب‌ها در سال 2012 مجوز گرفت. اين واكسن، اولين واكسني است كه عليه يك عامل سطح 4 ايمني زيستي، مجوز گرفته است. با توسعه مدل‌هاي حيواني مناسب (راسوها، همستر و مهم تر از همه ميمون‌هاي سبز آفريقايي)، پيشرفت‌هايي را مي توان در جهت توسعه يك واكسن انساني انجام داد.

هانتا ويروس‌ها

      هانتا‌ ویروس‌ها از خانواده بونيا‌ويريده بوده و تاکنون بیش از 30 نوع آن شناسایی شده که دو نوع بیماری جدی تب هموراژیک با سندرم نارسایی کلیه(HFRS)  و سندرم تنفسی هانتا‌ویروس (HPS) را در انسان ایجاد می‌کند. این ویروس از طریق جوندگان به ویژه موش به انسان سرایت می‌کند. هانتا‌ویروس‌ها میکروب‌هایی هستند که در بدن موش، رت و سایر جوندگان موجود می‌باشند. هانتا‌‌ویروس‌ها و جوندگان در طول میلیون‌ها سال به یکدیگر عادت نموده‌اند از این‌رو این ویروس‌ها بیماری خاصی را در جوندگان ایجاد نمی‌کنند. انسان با تنفس کردن در هوای آلوده ناشی از فضولات موش و سایر جوندگان ناقل، بیمار می‌شود. هانتا‌ويروس‌ها و بيماري‌هايي كه اين ویروس موجب آن مي‌شود، ارتباطي طولاني با جنگ و عمليات نظامي دارند. مورد ظن است كه 7000 مورد التهاب جنگی کلیه كه درميان سربازان بريتانيايي مستقر در Flanders در طول جنگ جهاني اول گزارش شد، به علت عفونت‌هاي هانتاويروس بود. در طول جنگ كره، يك بيماري كه با شوك و ضعف كليه همراه بود به تب هموراژیک كره‌اي يا تب هموراژیک همه‌گير معروف شد، این بیماری در ‌ميان چند هزار پرسنل ملل متحد بروز كرد و منجر به 25 سال تلاش براي شناسايي عامل مسبب آن شد. در اوايل سال‌هاي 1980، عامل تب هموراژیک كره‌اي يعني هانتان ويروس در نهايت از ريه‌هاي موش صحرايي كره‌اي جداسازي شد و در كشت سلولي تکثیر شد. در سال 1983 توسط سازمان بهداشت جهاني اين بيماري ها به تب هموراژیک با سندرم نارسایی کلیه نامگذاری شد. توصيف آنتي‌ژني و مولكولي اين ويروس منجر به تشكيل نژاد هانتاويروس درخانواده بونيا‌ويريده در سال 1989 شد. امروزه، چهار هانتاويروس عامل بیماری تب هموراژیک با سندرم نارسایی کلیه شناخته شده‌اند كه عبارت‌اند از: ویروس هانتان (HTNV)، ويروس سئول (SEOV)، ويروس پومالا (PUUV) و ويروس دُبراوا (DOBV).

هزاران مورد تب هموراژیک با سندرم نارسایی کلیه هر ساله در كشور چين اتفاق مي‌افتد كه اوج آن مرگ 2500 نفر در سال 1986 بود. موارد چيني به علت عفونت‌هاي هانتان يا سئول مي‌باشند و موارد پومالا يا دُبراوا در اروپا اسكانديناوي و روسيه بومي هستند و بيشترين وقوع آن در فنلاند (25000 مورد از سال 1979 تا 2006) و غرب روسيه (89000 مورد از سال 1996 تا 2006) مشاهده شده است. اولین واکسن بر اساس هانتان ویروس در سال 1990 توسعه پیدا کرد. واکسن‌های دیگر بر اساس سئول ویروس نیز استفاده گردید که این واکسن برای هانتا ویروس‌هایی اروپایی (پومالا و دُبراوا) اثر‌گذاری نداشت. تلاش‌ها برای یافتن واکسن سالم و اثرگذار برای هانتا ویروس‌ها ادامه دارد.

 

واكسن‌هاي هانتاويروسی تست شده در انسان

هانتا ویروس

سوبسترای واکسن یا وکتور

 روش غیر فعالسازی

دوره واکسیناسیون (هفته)

کشور تست شده

هانتان

مغز موش

فرمالین

52/4/0

کره

سئول

سلول‌های کلیه همستر طلایی

فرمالین

52/4/2/0

چین

هانتان

سلول‌های کلیه موش صحرایی مغولی

بتا- پروبیولاکتون

52/2/1/0

چین

هانتان

مغز موش

فرمالین

52/4/2/0

چین

سئول/ هانتان

سلول‌های کلیه همستر طلایی

فرمالین

4/2/0

چین

هانتان

ویروس آبله

گلیکوپروتئین پوشش و پروتئین نوکلئوکپسید

2/0

آمریکا/ کره

پومالا

پلاسمید pWRG7077

پروتئین نوکلئوکپسید

8/4/0

آمریکا

 

تب زرد

         تب زرد يك بيماري جدي و از جنس فلاوی ویروس است. اين ويروس در بخش‌هاي خاصي از آفريقا و آمريكاي جنوبي يافت مي‌شود. تب زرد از طريق گزش پشه گسترش مي‌يابد. افراد مبتلا به بيماري تب زرد معمولاً بايد بستري شوند. تب زرد مي‌تواند موجب زردي (پوست يا چشمان زرد)، خونريزي از چند ناحيه بدن، ضعف كبد و كليه شود. تاكنون مـوردي از تب زرد در ايران گزارش نشده ولـي وجـود بيمـاري در كـشورهاي همسايه و وجود گونه‌هاي مختلف پشه‌هـاي كـولكس و آادس كـه مي‌توانند ناقل ويـروس باشـند، احتمـال انتـشار چرخـه شـهري بيماري را در ايران مطرح مي‌كند. واكسن تب زرد مي‌تواند مانع بیماری شود. واكسن تب زرد يك ويروس ضعيف شده زنده است. اين واكسن به صورت يكباره داده مي‌شود. در مورد افرادي كه در معرض خطر باقي مي‌مانند، يك دُز تقويتي هر 10 سال توصيه مي شود. تب زرد سبب یک همه‌گيری در طول كرانه شرقي ايالات متحده و آمريكاي مركزي تا اویل قرن بیستم شد. ارتش ناپلئون را در نيوارلئان در سال 1801 از پيشروي متوقف ساخت و موجب شد كه ارتش فرانسه، منطقه كانال پاناما را در سال 1889 ترك كند. اين بيماري بعد جنگ ایالات متحده و اسپانيا، در كوبا شايع شد و موجب بررسي‌هايي شد که در نهايت منجر به تلاش‌هاي كنترل موفق ناقل، كشف ويروس و تضعيف موفق آن با عبور متوالي در جنين‌هاي جوجه در سال‌هاي 1930 شد. نژاد ضعيف شده و زنده حاصل يعني 17D طبق يافته‌ها موجب ايمني بلند مدت در ميمون‌هاي Rhesus و داوطلبان انساني شده و استفاده از آن بيش از 60 سال بعد براي حفاظت نيروهاي نظامي عازم مناطق بومي تب زرد، ادامه داشت.