پروبيوتيك (Probiotic) :

واژه پروبيوتيك به معني براي زندگي (For life) ، از زبان يوناني مشتق شده است . اين واژه اولين بار توسطLilly و Stillwell در سال 1965 به منظور توضيح ” مواد ترشحي به وسيله يك ميكروارگانيسم كه رشد يك ميكروارگانيسم ديگر را تحريك مي كند“ استفاده شد و بنابراين  متضاد واژه آنتي بيوتيك است .Parker  اولين فردي بود كه واژه پروبيوتيك را در مفهومي كه امروزه استفاده مي شود به كار برد . وي پروبيوتيك ها را به عنوان « ارگانيسم ها و موادي كه در برقراري تعادل ميكروبي روده موثر هستند » تعريف كرد. در 1989 Fuller  در تلاش براي بهبود تعريف  Parkerاز اين واژه, این تعریف را ارائه نمود : يك مكمل غذايي از ميكروب هاي زنده كه با بهبود تعادل ميـكروبي روده  اثرات مـفيدي بر روي مـيزبان ( انسان يا حيوان) اعـمال مي كند .

عوامل مختلفی سبب از بین رفتن توازن فلور میکروبی  روده می شود که عبارتند از: جراحی معده و روده کوچک  ,بیماری های کبد وکلیه ,کم خونی شدید, سرطان ,اختلال حرکات دستگاه گوارش ,درمان با اشعه و آنتی بیوتیک ,اختلال در سیستم ایمنی, فشار روحی ,تغذیه نامناسب و غیره. این عوامل سبب افزایش فعالیت باکتری های مضر نیز می شوند.در سیستم گوارش انسان باکتری های زیاد ومفیدی وجود دارند که نقش مهمی در سیستم ایمنی و هضم وجذب غذا دارند به این باکتری های سود مند پروبيوتيك می گویند. پروبيوتيك ها به طرق مختلفی بر سلامت انسان تاثیر گذارند و به عنوان یک خط دفاعی بر علیه باکتری های بیماری زا محسوب می شوند .

این میکروارگانیسم ها می تواننددر ناحیه روده با تولید اسید آلی و مواد ضد میکروبی مانع رشد باکتری های بیماری زا می شوند.

در تولید ویتامین های B2وB6 نقش دارند.

از ابتلا به آلرژی های پوستی و غذایی در اطفال و زایمان زودرس در خانم ها و خرابی دندانها و اسهال های مزمن و مسافرتی و عفونت های گوش و مثانه جلوگیری کنند

عدم تحل لاکتوز را مهار کرده و در بهبود جذب مواد معدنی موثرند

سبب کاهش کلسترول خون و فشار خون والتهاب و مانع از بعضی سرطان ها مثل سرطان کولون می شوند

باکتری هاو قارچ‌های مختلفی می توانند به عنوان پروبیوتیک مطرح باشند از جمله:

Bifidobacterium:
محیط زیست عادی بیفیدوباکتری‌ها، ناحیه‌ی کولون لوله‌ی گوارش انسان و حیوانات است. نوزادان، به خصوص آنهایی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، ظرف چند روز بعد از تولد با بیفیدوباکتریوم کولونیزه می‌شوند. بیفیدوباکتریوم برای اولین بار از مدفوع نوزاد شیر مادرخوار جدا گردیده است. این باکتری‌ها بی‌هوازی‌های گرم مثبت، غیر متحرک، فاقد قدرت اسپورسازی بوده و کاتالاز منفی هستند. تعداد آنها در کولون، جز در زمان کهولت که جمعیت آن رو به کاهش می‌گذارد، در تمام مدت عمر ثابت باقی می‌ماند. ولی چندین عامل، مثل رژیم، آنتی‌بیوتیک‌ها و استرس ممکن است باعث تغییر در تعداد آنها شوند، تا امروز ۳۰ نوع بیفیدوباکتریوم شناسایی شده‌اند که به عنوان پروبیوتیک مورد استفاده می‌باشند.چند نمونه از آنها عبارتند از:

Bifidobacterium adolescentis, Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium animalis

Lactobacillus:
محیط زیست طبیعی لاکتوباسیل‌ها، روده انسان و واژن می‌باشد. گرم مثبت و بی‌هوازی اختیاری بوده. هم تحمل محیط هوازی را دارند وهم غیر هوازی هستند. شدیداً خاصیت تخمیری (Fermentative) دارند. در موارد Homofermentative، گلوکز بیشتر به حالت اسید لاکتیک تخمیر می شود
لاکتوباسیل‌ها جزو باکتری های اسید لاکتیک (LAB) طبقه‌بندی می شوند. تاکنون ۵۶ گونه از لاکتوباسیل‌ها جدا نموده‌اند که تعداد زیادی از آنها نظیر, Lactoacillus brevis, Lactobacillus acidophilus به عنوان پروبیوتیک شناسایی شده‌اند. نوع Lactobacillus plantarum ۲۹۹v در دوغ ترش وجود دارد.

Lactococcus:

لاکتو کوکسی هابی‌هوازی اختیاری و گرم مثبت بوده و Lactococcus lactis که قبلاً آن را Streptococcus lactis می‌نامیدند در محصولات لبنی وجود دارد و معمولاً مسوول ترش شدن شیر می‌باشد. چند نمونه از لاکتوکوکسی‌هایی که به عنوان پروبیوتیک شناخته شده‌اند عبارتند از:

Lactococcus lactis, Lactococcus lactis subspecies cremoris (streptococcus cremoris)

 

Saccharomyces:
ساکرومایسیس‌ها به خانواده‌ی‌ قارچ‌ها تعلق دارند. عمده‌ترین پروبیوتیک‌ قارچی را ساکرومایسیس بولاردی (saccharomyces boulardii) تشکیل می‌دهد. ساکرومایسیس بولاردی را Saccharomyces cerveisiae CBS۵۲۹۶ نیز می‌نامند. این قارچ به طور معمول nonpathogenic بوده و در درمان اسهال‌های ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها کاربرد دارد.

Stretococcus Thermophilus:
یک ارگانیزم هموفرمانتاتیو بی‌هوازی اختیاری، گرم مثبت فاقد اسپور بی‌تحرک، از انواع آلفا همولیتیک گروه ویریدانس است که در طبقه‌بندی جزو باکتری های اسید لاکتیک به شمار می‌رود. این باکتری ‌در شیر و فرآورده‌های آن وجود دارد و به عنوان پروبیوتیک‌ در تولید دوغ مورد استفاده قرار می‌گیرد. Streptococcus salivarus که از زیر گونه‌های ترموفیلوس نوع ۱۱۳۱ به شمار می‌رود، شاخه ای دیگر از پروبیوتیک‌ها می‌باشد.

Enterococcus:
کوکسی‌های گرم مثبت بی‌هوازی اختیاری از خانواده Streptococcaceae هستند، کاتالاز منفی، بدون اسپور و معمولاً غیر متحرک‌اند که به شکل‌های کروی و تخم‌مرغی و به حالت دو به دو و یا زنجیره‌های کوتاه دیده می شوند. انتروکوکسی‌ها قسمتی از میکروفلور روده‌ انسان و حیوانات می‌باشند. نوع Faecium SF۶۸ آن شاخه ای از پروبیوتیک‌ها است که برای کنترل اسهال مورد مصرف دارد.

نکات مهم در رابطه با پروبیوتیک ها:

1-اثربخشی آنها تا زمانی ادامه می یابد که پروبیوتیک مصرف گردد.

2-مکمل های غذایی به صورت قرص بایستی حتما دارای روکش محافظ باشند، تا باکتریهای مفید، حین عبور از معده، در اسید معده از بین نروند.

3-فرآروده های لبنی بهترین حامل برای پروبیوتیک ها محسوب میگردند.

4-موز، عسل، مارچوبه، کنگر فرنگی، سیر و پیاز پروبیوتیک های طبیعی میباشند. اما برای اثر بخشی بایستی مقادیر زیادی از آنها مصرف گردد.

5-مکمل های غذایی پروبیوتیک بایستی از مقادیر کافی باکتریهای مفید برخوردار باشند.

6-افرادی که آنتی بیوتیک مصرف میکنند،دچار اسهال، عفونت مخمری مهبل و یا دچار سوء تغذیه می باشند، در اولویت مصرف پروبیوتیک ها قرار دارند.

پروبیوتیک محسوب نمی گردد
Lactobacillus bulgaricus استارتر  ماست-7

8-مصرف مکملهای پروبیوتیک به غیر از زنان باردار و شیرده، برای همه افراد مجاز است

 

ماست پروبيوتيك چيست؟

ماست پروبيوتيك يا پروماس، يك فرآورده لبني جديد است و در واقع يك ماست غني شده است كه با استفاده از آن نه تنها مي توان از مزاياي ماست بهره برد بلكه مي توان باكتري هاي مفيد و لازم بدن را نيز از اين طريق تامين كرد.

اين محصول در دمايي بين ۳۸ تا ۴۵ درجه سانتي گراد تهيه مي شود و منبعي غني از كلسيم، پتاسيم و ويتامين K محسوب مي شود و حاوي مقادير زيادي ميكروارگانيسم هاي مفيدي است كه به تعادل اكوسيستم داخلي بدن كمك مي كنند. اين ماده لبني حاوي تعداد زيادي از اسيد هاي آمينه ضروري براي سلامت انسان است. تريپتوفان از جمله اين اسيد هاي آمينه محسوب مي شود كه موجب جذب و ذخيره كلسيم و منيزيم مي شود و در نهايت به تقويت سيستم عصبي منجر مي شود.

با استفاده از باكتري هاي مفيدي كه در اين فرآورده لبني وجود دارد مي توان برخي بيماري ها را درمان كرد و از بروز برخي بيماري ها نيز جلوگيري كرد. استفاده از اين محصول ميزان جذب كلسيم و كاهش خطر ابتلا به پوكي استخوان، جلوگيري از بروز برفك دهان، درمان سنگ هاي كليه، جلوگيري از ابتلا به يبوست در افراد مسن، جذب و ساخت ويتامين ها به خصوص ويتامين هاي گروه B، هضم لاكتوز در روده و درمان بيماري هاي گوارشي مانند زخم روده را به همراه دارد

آب ماست و خواص آن:

آب ماست مايعي است كه هنگام تهيه ماست از شير جوشيده و غليظ شده تشكيل مي‏شود و روي سطح ماست قرار مي‏گيرد. در حاليكه تمام پروتئين به پنير يا ماست منتقل مي‏شود، مواد حياتي در آب آن جمع مي‏گردد.

آب ماست منبع پروتئين خوبي براي مشكلات كليوي:

با توجه به اينكه آب ماست مقدار كمي‏چربي و پروتئين دارد ولي داراي مقادير زيادي مواد معدني خصوصاً كلسيم و ويتامين‏هاي محلول در آب مثل 2B و 6B مي‏باشد، در مقايسه با شير ميزان مواد با ارزش آن در هر كالري بيشتر است. بنابراين به فردي كه بايد چربي و پروتئين كمي‏مصرف كند و در مقابل به مواد معدني و ويتامين نياز دارد، توصيه مي‏شود آب ماست بيشتري مصرف كند.مصرف آب ماست، نه بار كليه‏ها را سنگين مي‏كند و نه داراي پروتئين است كه در اثر تجزيه موادي تشكيل گردد كه باعث چاق شدن باسن و ران و شكم گردد. كليه‏ها مي‏توانند مقادير كم پروتئين را تحمل كنند، زيرا در صورت مصرف زياد پروتئين مواد حاصل از تجزيه آن، فشار را در كليه ها افزايش داده و در نهايت اجزاء تشكيل دهنده كليه صدمه ديده و حساس مي‏شوند.

به استثناي آب ماست، تقريباً تمام مواد لبني كه منبع تأمين كلسيم و ويتامين مي‏باشند، داراي مقادير زيادي پروتئين هستند. آب ماست داراي مقادير كمي‏پروتئين است و بدن مي‏تواند به راحتي از اين مقدار پروتئين، به طور مطلوب استفاده كند. بنابراين براي افرادي كه  از خوردن شير منع شده اند، آب ماست به عنوان يك جايگزين مناسب توصيه مي‏شود.

لاغری با آب ماست:

با خوردن آب ماست، خيلي از افراد چاق وزن خود را كم مي‏كنند. نبودن چربي، پايين بودن كالري، و وجود ويتامين و مواد معدني در آب ماست، بدون ايجاد كمبود مواد مغذي، لاغر شدن را تسهيل مي‏كند. علاوه بر اين، خوردن آب ماست هضم غذا را شدت مي‏بخشد.علاوه بر باكتريهاي اسيد لاكتيك موجود در آب ماست تازه، پروتئين موجود در آن به سيستم ايمني بدن قدرت مي‏بخشد.

آب ماست براي رفع يبوست :

كساني كه از يبوست رنج مي‏برند مخصوصا خانم های حامله با خوردن آب ماست مي‏توانند به مقدار زیادی اين مشكل را رفع كنند. كافي است هر روز يك ليوان آب ماست بنوشند. با نوشيدن آب ماست، اسيد لاكتيك و ميكروب‏هاي اسيد لاكتيك موجود در آب ماست، روده را به راحتي تحريك مي‏كند.

Reza.k