میکروبیولوژی

باکتریوفاژها ، ویروس هایی هستند ، که از باکتری های مختلف بعنوان سلول میزبان استفاده کرده و آنها را آلوده و لیز می کنند. باکتریوفاژها به تعداد زیادی در آب و غذاها وجود دارند ، برای انسان مضر نیستند. باکتریوفاژها به طور اختصاصی قادرند باکتری های مورد نظر خود را آلوده و نابود کنند. در واقع فاژها در رشته های دمی خود ، آنزیمی دارند ، که فقط با مولکول های خاصی در سطح باکتری عمل کرده ، و این مولکول های ویژه سطحی  ، برای هر گونه باکتری اختصاصی است. از این ویژگی مثبت ، می توان در تیپ بندی باکتری ها و نابود سازی آنها استفاده کرد. ویژگی دیگر فاژها خود محدوده بودن آنهاست ، به نحوی که بعد از نابودی باکتری مورد نظر ، خود نیز از بین می روند. امروزه با افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی توسط باکتری ها و اثرات جانبی داروها ، استفاده از روش های نوین مثل استفاده از باکتریوفاژها ضروری به نظر می رسد.

باکتریوفاژ  کمپیلوباکتر :

 کمپیلوباکتر ژژونی و کمپیلوباکتر کولی  از مهمترین عوامل التهاب حاد روده ای در جهان بوده و  میکروآئروفیلیک هستند. همچنین دمای رشد آنها نزدیک 41 درجه سانتیگراد است و اغلب در ماکیان وجود دارند. استفاده از باکتریوفاژ ها در مهار این باکتری ها روشی نوین در صنایع غذایی محسوب می شوند. Atterbury طی بررسی خود توانست به میزان زیادی کمپیلوباکتر ژژونی روی سطح تخم مرغ را توسط فاژ ها کاهش دهد. همچنین Goode و همکارانش توانستند  به میزان 95% کمپیلوباکتر ژژونی  را روی پوست جوجه کاهش دهند.  Atterbury در مطالعه ای دیگر به این نتیجه رسید که حضور باکتریوفاژ در روده کور جوجه گوشتی بر باکتری های موجود اثر منفی دارد. طی غربالگری ، 50 باکتریوفاژ علیه کمپیلوباکتر از عفونت انسانی جدا شد ، که دو فاژ لیتیک ، سبب کاهش آلودگی به کمپیلو باکتر در طیور می شد ، شناسایی شد. این نشان  می دهد ، می توان ترکیبی از دو فاژ برای برای کاهش شیوع کمپیلو باکتر استفاده کرد.  

باکتریوفاژ اشرشیا کولای و انترو باکتر :

 E. coli O157:H7 جزء عوامل بیماری زای مواد غذایی است ، که به طور طبیعی در مجاری نشخوارکنندگان و پستانداران یافت می شود و ممکن است از طریق مدفوع و گوشت  وارد زنجیره غذایی انسان شود. نمونه ای از این آلودگی توسط FDA درسال 2006 ارائه شد ، که در آن مصرف اسفناج آلوده به باکتری ، بیماری شدید و مرگ به دنبال داشت. Raya  و همکارانش به این نتیجه رسیدند که تجویز یک دوز باکتریوفاژ مخصوص E. coli O157:H7 از راه دهان به گوسفند سبب کاهش این باکتری بیماری زا می شود . Sheng و همکارانش استفاده از فاژ KH1 و SHI را در کاهش باکتری  در گاو ، بز  و موش بررسی کردند. طی مصرف دهانی فاژ KH1در بز کاهش باکتری مشاهده نشد ، اما طی مصرف دهانی SHI و همچنین مخلوط دو فاژ SHI  و KH1  توانست باکتری مورد نظر را ریشه کن کند.

 در مطالعات اخیر وجود   sakazakii  Enterobacterدر شیر مصرفی کودکان نشان داه شده است. برای کنترل این عفونت از باکتریوفاژ استفاده شده ، فاژ ESP 732-1 توانست ، از رشد این میکروارگانیسم ارگانیسم جلوگیری کند.

باکتریوفاژ لیستریا :

لیستریا مونوسایتوژنز  از عوامل مهم بیماریی زایی ، منتقل شونده از مواد غذایی است. این باکتری با حضور در همه محیط ها و خاصیت رشد در دمای پایین(مواد غذایی داخل یخچال) سبب ایجاد بیماری ، بخصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می شود. طی مطالعه Carlton اثر فاژ P100 در مواد غذایی روی لیستریا مونوسایتوژنز مورد بررسی قرار گرفت ، که توانست این باکتری بیماری زا را ریشه کن کند. FDA  مجوز استفاده از باکتریوفاژ را در مهار باکتری لیستریا مونوسایتوژنز صادر کرده است. این افزودنی از 6 باکتریوفاژ مختلف تشکیل می شود ، که توانایی از بین بردن 6 سویه متفاوت لیستریا مونوسایتوژنز  را دارد. این باکتریوفاژها لیتیک هستند و FDA اجازه استفاده از این باکتریوفاژ ها را ، در برخی غذا ها مجاز اعلام کرده است.

باکتریوفاژ سالمونلا:

سالمونلا به عنوان یکی از مهمترین عوامل در ایجاد بیماری ناشی از مصرف مواد غذایی شناخته می شود.Goode  و همکارانش استفاده از فاژها را در ریشه کنی گونه های سالمونلا بیان کردند .  Whichard و همکارانش طی آزمایشی مطرح کردند ، استفاده از باکتریوفاژ Felix-O1 در سوسیس سبب کاهش 2 لگاریتمی باکتری بیماری زای سالمونلا می شود. Fiorentin  طی بررسی خود مشاهده کرد ، که مصرف خوراکی جوجه ها با باکتریوفاژ نسبت به گروه کنترل سبب کاهش تعداد سالمونلا در آنها شد

در مطالعه Modi استفاده از باکتریوفاژ SJ₂ در کاهش سالمونلا در پنیر مورد بررسی قرار گرفت ، و بعد از چند ماه سالمونلا در پنیر وجود نداشت. در مطالعه Higgins نیز در مرغ های آلوده به سالمونلا  دیده شد که پس از افزودن باکتریوفاژ ، کاهش چشمگیری در تعداد سالمونلا به وجود آمد .